Sâm bố chính từ lâu đã được xem là thảo dược quý tiến vua trong thời phong kiến. Sâm bố chính thường mọc hoang ở vùng đồi núi các tỉnh phú yên, bình định… Nổi bật với màu hoa rất đẹp mỗi khi đến dịp thu hoạch.
Sâm bố chính trồng 3 năm là có thể sử dụng được. Do giá rẻ lơn nhân sâm 3 lần lại có giá trị dinh dưỡng cao nên được coi là nhân sâm của người nghèo. Ngày nay người ta nhân giống sâm bố chính rộng rãi để làm thuốc và phục vụ các món ăn cho khách du lịch.
Đặc điểm của sâm bố chính
Sâm bố chính là một loại thuốc đông y quý. Là cây thân thảo mọc đứng, dáng cây yếu ớt nhiều khi phải dựa vào cây khác để đứng vững. Lá cuối phiến lá hình trái xoan, gần cuống hình trái tim, lá phân thùy rõ ràng hai mặt đều có lông nhìn vào giống như cây sao biển.
Cây nhiều nhụy mọc ở nách lá, hoa màu hồng 5 cánh. Qủa hình trứng nhọn ở đầu, khi chín thì nứt thành 5 mảnh. Trong và ngoài đều có lông, hạt của nó hình thận màu nâu. Rễ của nó mập có màu trắng nhạt có nhiều rễ trông giống nhân sâm.
Bộ phận dùng của nó là rễ, thu hoạch vào mùa thu đông để sử dụng. Thu hái về rửa sạch ngâm với nước vo gạo hoặc nước đậu đen một đêm.
Liều dùng: từ 15 – 20g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu. Ngoài ra còn được dùng nấu các món ăn bổ dưỡng như sâm bố chính gà ác, cháo sâm bố chính.
Tính vị: theo đông y sâm bố chính có vị ngọt đắng, tính mát đi vào hai kinh tỳ và phế.
Tác dụng: giải khát, bổ khí huyết, sinh tân dịch, tăng sức đề kháng, dùng cho người gầy yếu, kém ăn.
Cách sử dụng sâm bố chính
Cơ thê gầy yếu, kém ăn, mệt mỏi: 20g sâm bố chính, 20g hoài sơn, 8g trần bì, 12g hà thủ ô, 12g đinh lăng, 12g liên nhục, 6g sâm đất, 6g sinh địa… tất cả các vị thuốc trên đem sắc nước uống.
Chữa lao phổi ở trẻ nhỏ: 12g sâm bố chính, 6g cam thảo… cho vào 200ml nước sắc đặc thành dạng siro cho trẻ uống hàng ngày.
Chữa cơ thể nóng sốt, ra nhiều mồ hôi : 20g sâm bố chính, 6g thiên môn đông, 6g bạch môn đông, 6g thục địa, 3g nhục quế… các vị thuốc trên mang sắc uống.
Chữa rối loạn kinh nguyệt: 20g sâm bố chính, 16g cỏ nhọ nồi, 6g ích mẫu, 10g ngải cứu, 10g hương phụ… tất cả các vị thuốc đem sắc nước uống.
Chính vì nhiều công dụng như vậy sâm bố chính hiện được quy hoạch thành một vùng rộng lớn. Được xem là hướng đi bền vững cho người dân phú yên. Các món ăn từ sâm bố chính được người dân và khách du lịch rất hứng thú.
Bài viết liên quan: